safevi devleti ne demek?

Safevî Devleti, 1501-1736 yılları arasında İran'da ve çevresinde hüküm sürmüş güçlü bir İran imparatorluğuydu. Şii İslam'ı benimsemiş olması ve Osmanlı İmparatorluğu ile uzun süreli mücadelesi ile bilinir. İşte Safevî Devleti hakkında daha detaylı bilgiler:

Kuruluş ve Yükseliş:

• Kurucu: Şah İsmail I (1487-1524), Safevî tarikatının lideri olan Şeyh Haydar'ın oğludur. Safevî tarikatı, Anadolu'da ortaya çıkmış, Şii inançlarını benimsemiş bir tasavvuf tarikatıydı.
• Askeri Güç: Şah İsmail, güçlü bir askeri teşkilat kurdu ve özellikle Kizilbaş adıyla bilinen Şii askerlerden oluşan bir orduyu kontrolü altına aldı. Kızılbaşlar, kendilerine özgü kıyafetleri ve savaş yetenekleriyle tanınırlardı.
• İran'ın Birleştirilmesi: Safevîler, uzun ve kanlı savaşlar sonucunda İran'ı birleştirdi ve geniş bir imparatorluk kurdu. Ak Koyunlular ve Kara Koyunlular gibi Türkmen beyliklerine son verdiler.
• Şii İslam'ın Resmi Din Olarak Kabulü: Şah İsmail, Şii İslam'ı devlet dini ilan etti. Bu karar, hem İran'ın dini kimliğini hem de jeopolitik konumunu büyük ölçüde etkiledi ve Osmanlı İmparatorluğu ile olan çatışmanın temel sebeplerinden biri oldu.

İmparatorluğun Zirvesi ve Dönemi:

• Şah Abbas I (1588-1629): Safevî İmparatorluğu'nun en güçlü ve en parlak dönemini yaşayan hükümdardır. İmparatorluğu genişletmiş, ekonomisini güçlendirmiş ve sanat, kültür ve mimari alanlarında önemli gelişmeler sağlamıştır. İsfahan, onun döneminde imparatorluğun başkenti olmuş ve görkemli bir şehir haline gelmiştir.
• Ekonomi ve Ticaret: Safevî döneminde İran, ipek, halı, kilim ve diğer el sanatları üretimi ile önemli bir ticaret merkeziydi. Hindistan ve Avrupa arasında önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunması, ekonomisine katkıda bulunmuştur.
• Sanat ve Kültür: Safevî dönemi, İran sanat ve mimarisi için altın çağı olarak kabul edilir. İsfahan'daki İmam Meydanı ve çeşitli saraylar, camiler ve kütüphaneler bu dönemin mimari harikalarına örnektir. Miniyatür resim sanatı da bu dönemde önemli bir gelişme göstermiştir.

Gerileme ve Çöküş:

• Zayıf Hükümdarlar: Şah Abbas'tan sonraki hükümdarlar, onun yeteneklerine sahip değildi ve imparatorluk giderek zayıflamaya başladı.
• Afgan İstilası: 1722 yılında Afganistan'dan gelen Hotakiler, İran'ı istila etti ve İsfahan'ı ele geçirdi. Bu olay, Safevî Devleti'nin çöküşünün başlangıcı oldu.
• Afşar Hanedanlığı: Nadir Şah Afşar, Afganları yendi ve bir süre imparatorluğu yeniden birleştirdi, ancak kısa ömürlü bir hükümdarlıktan sonra öldü. Safevî hanedanlığı, tamamen sona erdi.

Özetle: Safevî Devleti, İran tarihinde önemli bir dönemi temsil eder. Şii İslam'ın yayılmasında, İran kültür ve sanatının gelişmesinde ve Osmanlı İmparatorluğu ile olan uzun süreli mücadelede önemli bir rol oynamıştır. Güçlü ve zayıf dönemler geçirmiş, nihayetinde iç karışıklıklar ve dış istilalar sonucu çökmüştür.